บุซคาชิ (Buzkashi) กีฬาโบราณอายุกว่า 600 ปี ประจำชาติอัฟกานิสถาน ที่เล่นบนหลังม้า คล้ายกับกีฬาโปโล แต่ไม่ได้ใช้ลูกบอล เพราะกีฬานี้ใช้ซากแพะไม่มีหัว เป็นเป้าหมายการทำคะแนน โดยมีข้อมูลที่น่าสนใจ ต่อไปนี้
รู้จักกับกีฬา บุซคาชิ แห่งชาติอัฟกานิสถาน
บุซ-คา-ชิ แปลตามตัวหมายถึง “การดึงแพะ” ในภาษาเปอร์เซีย (بزکشی) หรือเรียกว่า “booz-ka-shee” เป็นกีฬาแห่งชาติอัฟกานิสถาน ที่กำเนิดโดยคนเร่ร่อนเติร์ก-มองโกล ในช่วงศตวรรษที่ 10 ถึง 15 ก่อนจะสิ้นสุดลงในทศวรรษ 1930
โดยในปัจจุบัน มีสไตล์การเล่นคล้ายๆ ในหลายชนชาติพันธุ์แถบเอเชียกลาง ไม่ว่าจะเป็น ชาวคีร์กีซ, เติร์กเมน, ชาวคาซัค, ชาวอุซเบก และยังลามไปถึงชาวตะวันตก เช่นในหมู่บ้าน Ulupamir ในเขต Van ของตุรกี ก็มีการแข่งขันลักษณะนี้เช่นกัน
ประวัติศาสตร์ บุซคาชิ ในอัฟกานิสถาน
Buzkashi มีฉายาว่า กีฬาที่น่าหลงใหล ในประเทศอัฟกานิสถาน ซึ่งมักจัดขึ้นทุกวันศุกร์ และเคยถูกกล่าวถึง ในหนังสือของ วิทนีย์ อาซอย ชื่อว่า Buzkashi: Game and Power in Afghanistan
ก่อนที่ในยุครัฐบาลตอลิบาน กีฬานี้จะถูกแบน เนื่องจากผิดต่อศีลธรรม กระทั่งหลังจากนั้นในปี ค.ศ. 2001 กลุ่มตอลิบานถูกโค่นล้ม กีฬานี้จึงกลับมาแข่งขันต่อได้ จนถึงยุคใหม่ของตอลิบานปี 2021 กีฬานี้ไม่ถือว่าผิดกฎ
การมาเยือนของ บุซคาชิ ในประเทศต่างๆ
คีร์กีซสถาน
- มีภาพบันทึกแรก สำหรับแข่งขันขี่ม้าดึงแพะ ในประเทศคีร์กีซสถานเกิดขึ้นเมื่อปี 1870 ซึ่งเรียกว่า kokboru และมีกฎกติกาทางการในปี 1949 ก่อนที่นับตั้งแต่ปี 1958 การแข่งขันถูกจัดขึ้นที่ฮิปโปโร
ทาจิกิสถาน
- ฤดูแข่งขันในทาจิกิสถาน เริ่มขึ้นในเดือนพฤศจิกายน ถึงเดือนเมษายน รวมถึงชาวทาจิกิสถานในคัชการ์ เขตซินเจียง ประเทศจีน ซึ่งส่วนใหญ่นิยมเล่นในงานแต่ง หรืองานเฉลิมฉลอง
ปากีสถาน
- ได้รับอิทธิพล ในพื้นที่ชายแดนปากีสถาน-อัฟกานิสถาน โดยเฉพาะในกลุ่มชาววาคี แห่งฮุนซา และชาวปาทาน รวมถึงบุคคลลี้ภัย ที่อาศัยอยู่ในบางส่วนของบาโลจิ
สหรัฐอเมริกา
- ถูกนำเข้าอเมริกา โดยครอบครัวกษัตริย์อามานุลเลาะห์ และกษัตริย์ซาฮีร์ชาห์ ในช่วงทศวรรษ 1940 ซึ่งเรียกว่า kav kaz แต่เล่นด้วยลูกบอลทำจากหนังแกะ และอีกหนึ่งการแข่งขันที่คล้ายกัน คือขี่ม้ารวบรวมมันฝรั่ง
ที่มา: Distribution [1]
ข้อมูลพื้นฐานการแข่ง บุซคาชิ
ผู้ร่วมแข่งขันใน Buzkashi จะถูกเรียกว่าชาปันดาซ (Chapandaz) ซึ่งคนในประเทศส่วนใหญ่ เชื่อว่าต้องมีอายุราวๆ 40 กว่าปี ถึงจะมีความเชี่ยวชาญ และม้าที่ใช้แข่ง ก็ไม่จำเป็นต้องเป็นของตัวเอง จัดหาจากที่ไหนก็ได้
ในส่วนของซากสัตว์ ลูกวัวหรือแพะ จะถูกทำให้เสียชีวิตก่อน แล้วทำการตัดหัวและขา 2 ข้าง ซึ่งกฎที่ใช้เล่นปัจจุบัน มี 2 รูปแบบ ได้แก่ ใช้สำหรับแข่งทั่วไป และกฎเฉพาะของค็อกบูรูในคีร์กีซสถาน โดยมีรายละเอียด ดังเช่นด้านล่าง
กฎบางประการของ บุซคาชิ จาก 2 รูปแบบ
กฎที่ใช้ในกรุงคาบูล อัฟกานิสถาน
- เล่นบนเนื้อที่ 4 เหลี่ยมจัตุรัส ขนาด 400x400
- เล่นเป็นทีม ประกอบด้วยทีมละ 10 ผู้เล่น
- แต่ลงสนามจริงได้เพียง 5 คน ตัวสำรองอีก 5 คน
- เล่นทั้งหมด 2 ครึ่ง แต่ครึ่งแข่ง 45 นาที มีเวลาพักเบรกครึ่งละ 15 นาที
- การแพ้-ชนะ จะถูกตัดสินโดยกรรมการในสนาม
กฎที่ใช้ในประเทศคีร์กีซสถาน (kokboru)
- เล่นด้วยพื้นที่ยาว 200 เมตร กว้าง 80 เมตร
- ในสนามประกอบด้วย 2 ประตู เรียกว่าคาซาน สูง 1.5 เมตร เส้นผ่าศูนย์กลาง 3.6 เมตร
- แบ่งเป็น 2 ทีม ทีมละ 10 คน
- แต่มีผู้เล่นตัวจริงแค่ 4 คนที่จะได้ลงสนาม
- อนุญาตให้เปลี่ยนตัวผู้เล่น หรือม้าแข่งได้
- ทำคะแนนจากการนำซากสัตว์ ไปวางบนคาซานของอีกฝ่ายสำเร็จ
ที่มา: Rules in Kabul, Rules in Kyrgyzstan [2]
จากกีฬาขี่ม้า บุซคาชิ ก้าวสู่โลกภาพยนตร์
นอกจากกีฬาขี่ม้าชิงซากสัตว์ จะนิยมเล่นในแถบเอเชียกลางแล้ว มันยังกลายเป็น inspiration ให้กับการเขียนหนังสือ เช่น The Venetian Betrayal ของ Steve Berry หรือหนังสือ Les Cavaliers ที่ถูกนำไปสร้างเป็นภาพยนตร์ รวมถึงหนังอีกหลายๆ เรื่อง ยกตัวอย่างเช่น
The Devil's Pass / La Passe du diable (1959)
- ภาพยนตร์สารคดีดราม่าฝรั่งเศส จากนักเขียนโจเซฟ เคสเซล เล่าถึงพี่ชายคนโต “โมคี” ที่ปฏิเสธการพาน้องชาย “ราฮิม” ไปชมเกมแข่งขันขี่ม้าชิงซากสัตว์ ทำให้เขาตัดสินใจไปเอง และเกิดเหตุสลดขึ้น [3]
พวกพลม้า / The Horsemen (1971)
- ภาพยนตร์สัญชาติสหรัฐฯ จากผู้กำกับ จอห์น แฟรงเกนไฮเมอร์ เล่าถึงชีวิตของชาวอัฟกานิสถานในชนบท และลูกชายของเขา ที่ต้องไปเกี่ยวข้องกับ เกมแข่งขี่ม้าโปโลโบราณ เพื่อพิสูจน์ตัวเอง
Buzkashi Boys (2012)
- ภาพยนตร์ถ่ายทำในโลเคชันจริง บอกเล่าเรื่องราวของ 2 เพื่อนสนิท ที่ต้องการหลุดพ้นจากชะตากรรม ด้วยความฝันการเป็นแชมป์ กีฬาขี่ม้าดึงซากแพะ ซึ่งเคยถูกเสนอชื่อเข้าชิง รางวัลออสการ์ในปี 2013 หรือสามารถคลิกดูตัวอย่างได้ที่ IMDb
สรุป บุซคาชิ
booz-ka-shee เป็นกีฬาบนหลังม้าสุดอันตราย ซึ่งมีต้นกำเนิดมาแล้วราวๆ 600 ปีก่อน และมีลักษณะการเล่นคล้ายกับโปโล แต่อาจไม่ถูกใจ นักเคลื่อนไหวด้านสิทธิสัตว์ เพราะแทนที่จะใช้ลูกบอล แต่กีฬานี้กลับใช้ซากสัตว์ตัดหัวแทน และถึงแม้จะน่ากลัว แต่เป็นกีฬาที่ไปปรากฏ อยู่ในภาพยนตร์คว้ารางวัลหลายเรื่อง
อ้างอิง
[1] Wikipedia. (June 29, 2024). Distribution. Retrieved from en.wikipedia
[2] Sportsmatik. (June 3, 2022). Rules in Kabul, Rules in Kyrgyzstan. Retrieved from sportsmatik
[3] TMDB. (2024). La passe du diable (1959). Retrieved from themoviedb
