โม่หิน ของโบราณ จากภูมิปัญญาไทย ที่ถูกลืมเลือน

โม่หิน ของเก่าโบราณ ที่ยุคคนเฒ่าคนแก่ ในสมัยก่อน ใช้สำหรับการบดทำแป้ง ทำขนม ด้วยการร่วมด้วยช่วยกัน อย่างสนุกสนาน และมีความสุข ด้วย 1 คนหยอด 1 คนหมุน เพื่อให้ได้แป้ง ที่ละเอียดดุจผุยผง

โม่หิน คืออะไร

โม่หิน หรือ หินโม่แป้ง ที่มีลักษณะเหมือนครกหิน เป็นของเก่าโบราณหายาก ที่เกิดจากภูมิปัญญาของคนในสมัยก่อน เหมือนกันกับ เตารีดโบราณ ที่ได้รับอิทธิพลมาจาก ประเทศจีน และอินเดีย ซึ่งโม่หินนั้น จะเอาไว้ใช้ประโยชน์ในการโม่ หรือบด ข้าว เมล็ด หรือถั่วต่างๆ ให้ออกมาในรูปแบบของแป้ง [1]

โม่หิน ทำมาจากอะไร

โม่หิน หรือที่คนไทยมักเรียกกันว่า ครกบด หรือครกสีหินนั้น ทำมาจาก หินแกรนิต หินทราย หรือปูนซีเมนต์ ที่มีเนื้อแข็ง ลักษณะหยาบ และก้อนใหญ่ในการทำ โดยจะใช้ 2 ก้อน สำหรับการทำเป็นฐาน และตัวหมุน ซึ่งทั่วไปแล้ว จะมีาเส้นผ่าศูนย์กลางของฐานครก ประมาณ 1.5 - 5.5 ฟุต น้ำหนัก 3 - 6 กิโลกรัมขึ้นไป แล้วแต่ไซซ์ และขนาดที่ต้องการ [2]

ลักษณะของ โม่หิน

โม่หินนั้น จะมีลักษณะเป็นเหมือนกับครก และเครื่องปั่น ผสมกัน โดยมี 2 ชิ้น ดังนี้

• ชิ้นที่ 1 คือ แท่นปิด ขนาด 5 - 6 ฟุต มีรู ขนาด 1-2 นิ้ว ไว้สำหรับหยอดข้าว เมล็ด หรือถั่วลงไป
• ชิ้นที่ 2 คือ ฐานด้านล่าง ขนาด 5 - 6 ฟุต ( ฐานและแท่นปิด จะต้องเท่ากัน) พร้อมกับมีร่อง หรือรางเล็กๆ เอาไว้เก็บแป้ง ที่จะไหลออกมา

ทั้ง 2 ชิ้น เมื่อนำมาประกบกัน จะได้เป็นโม่หิน หรืออุปกรณ์โบราณของไทย ที่เอาไว้ใช้สำหรับบด ให้ได้เป็นแป้งออกมา นั่นเอง [3]

วิธีใช้ โม่หิน หรือ ครกบดโบราณ

• หยอดข้าว หรือถั่ว ลงไปในช่อง หรือรูเล็กๆ ประมาณ 1 หรือครึ่งช้อน
• หมุนตรงที่จับโม่ 4 - 5 รอบ หรือจนกว่าจะละเอียด
• แป้งที่ได้จะค่อยๆ ไหลออกมา ตรงฐานด้านล่าง ที่มีร่องสำหรับให้แป้งไหลออกมา

ทำไม โม่หิน ถึงจัดเป็นของหายาก

เนื่องจาก ปัจจุบันโม่หิน หรือครกหินบดนั้น ไม่ค่อยเป็นที่ต้องการ และมีการผลิตที่น้อยลง เพราะผู้คนจำนวนมาก ต่างหันมาใช้เครื่องบด ที่รวดเร็ว และทันสมัยกว่า อีกทั้ง ยังสามารถช่วยในการประหยัดเวลา ในการทำแป้ง หรือวัตถุดิบประเภทที่ใช้เครื่องโม่ อีกด้วย

โม่หิน ในปัจจุบันยังมีขายอยู่หรือไม่ ?

คำตอบคือ มี แต่ค่อนข้างที่จะหายาก และเปราะบาง ไม่ค่อยที่จะแข็งแรง หรือทนทาน เหมือนกับโม่หินยุคโบราณ ของคนในสมัยก่อน อีกทั้ง ยังมีราคาที่ค่อนข้างแพง

สรุป โม่หิน

โม่หิน หรือครกหินบด เป็นของเก่าโบราณของไทย ที่ปัจจุบันจัดได้ว่า หายาก และมีคุณค่ามาก เนื่องจาก เป็นของใช้ในสมัยก่อน ที่เกิดจากภูมิปัญญาพื้นบ้านของคนไทย ในการผลิตขึ้น ถึงแม้ว่าปัจจุบัน จะเหลือน้อย และหาค่อนข้างยากก็ตาม

อ้างอิง

[1] KRUA. (2022-2024). ศิลปะการโม่แป้ง ความประณีตที่หายากในทุกวันนี้. Retrieved from krua.co

[2] ฐานข้อมูลท้องถิ่นภาคใต้. (March 26, 2021). ครกบด. Retrieved from clib.psu

[3] Youtube. (July 9, 2022). โม่หิน หรือ ครกบด ภูมิปัญญาโบราณที่กำลังจะเลือนหายไปตามกาลเวลา l มหานครขนมไทย. Retrieved from youtube